Arakan Olayları ve İpek Yolu
Çin’in
21’inci yüzyıl jeopolitiğini yeniden kurgulatabilecek kapsam ve derinliğine
sahip OBOR (Bir Kuşak - Bir Yol) girişimi 2017 yılında çok önemli ve kritik
aşamalardan geçti. 15-16 Mayıs 2017 ‘de Pekin’de
yapılan OBOR Forumu bu kapsamda en önemli kilometre taşlarından birisi oldu.
Geçen hafta Çin/Xiamen’de yapılan BRICS zirvesi de Bir Kuşak - Bir Yol
girişimine yönelik önemli bir kilometre taşı oldu.
OBOR’a Olası Engeller.
Diğer yandan OBOR’un küresel jeopolitiği ekonomik gelişim ile değiştirecek bu
yükselişine engel teşkil edebilecek ya da duraksatacak altı önemli gelişmenin 16 Mayıs Pekin zirvesinden
sonra hızlanmasına dikkat çekmek gerekir. 1. Güney Çin Denizinde ABD
Donanmasının kışkırtıcı hamleleri. 2. Güney Kore’de ABD THAAD sisteminin
yerleştirilme kararı ve ABD - Güney Kore ortak tatbikatları. 3. THAAD kararı
paralelinde Kuzey Kore’nin nükleer silahlar ve balistik füzeler üzerinden ABD
ile çatışma rotasına girmesi. 4.
ABD-Hindistan ilişkilerinde gelişme paralelinde Himalayalar sınırında
Hint-Çin geriliminin Temmuz’da kışkırtılması 5. Barzani tarafından 27 Eylül’de
Irak sınırları içinde bağımsız Kürdistan referandum kararının alınması. 6.
Myanmar’da Suudi Arabistan kontrolündeki Rohingya Kurtuluş Ordusu isimli terör
örgütü tarafından başlatılan Arakan olayları.
Myanmar ve OBOR İlişkileri.
Son olaylar zincirinin OBOR’a etkilerine bakalım. Çin’in komşusu Myanmar’ın
kuzeybatısında yer alan Arakan eyaleti (Rohingya), Bangladeş’e güneydoğu
sınırında komşu. Arakan’ın nüfusunun çoğunluğu Müslüman. Emperyalizm her ülkede
sömürdüğü gibi böl ve yönet prensibini Arakan’da da istihbarat ve terör
örgütleri üzerinden uyguluyor. Vahabi Suudi Arabistan ve dolaylı olarak
müttefiklerinin kontrolündeki Rohingya Kurtuluş Ordusunun başlattığı terör
saldırılarıyla 2016 Ekim’inde yapılan seçimler sonrası sakin olan Arakan
bölgesi, Myanmar-Çin ilişkilerinin geliştiği bir dönemde karıştırılıyor. Myanmar’da askeri yönetimin 2015’ten itibaren
tamamen görevden uzaklaşması ve San Suu Kyi’nin liderliğinde sivil yönetimin
iktidara gelmesi ile ABD, Myanmar’a uyguladığı ambargoyu kaldırmış ve ticari
ilişkiler gelişmeye başlamıştı. Ancak bu gelişme Çin - Myanmar ilişkilerini
etkilemedi.
Malakka Boğazı ve
Myanmar Avantajı. Çin, yumuşak karnı Malakka Boğazını kısa
devre yapacak, Bengal Körfezinden Çin’e ulaşacak stratejik ulaşım hattı ile
enerji rezervleri alanlarında Myanmar’ın
avantajını görüyor ve tedarik zincirinde Myanmar’a büyük önem veriyor. Myanmar
da finans ve ticaret devi bu komşusundan, coğrafi avantajını kullanarak
faydalanmak istiyor. Kısacası karşılıklı kazan kazan durumu söz konusu. Bu
nedenle Başkan Suu ilk dış ziyaretini ABD ve Avrupa’dan önce Pekin’e yaptı. Her
iki devlet pek çok engelle karşılaşılmasına rağmen, yüksek düzeyde görüşmelerle
Çin’in Yunnan Eyaletindeki Kunming şehri ile Myanmar’ın Bengal Körfezindeki Kyauk Phyu limanı
arasındaki stratejik ulaşım koridoru/boru hattı ve Irrawady nehri üzerinde Çin
finansmanıyla yapılan Myitsone baraj projesini tamamlamaya çalışıyor. Son
dönemde Myanmar’ın Pekin ile
yakınlaşması Atlantik cephede
rahatsızlığa neden oldu. Asya'nın en verimli gaz ve petrol rezervlerine
ev sahipliği yapan Bengal Körfezi'nde bulunan Myanmar'ın enerji piyasasında
Pekin yönetiminin etkinliği her geçen gün artıyor. Çin’in Arakan sorununa
yaklaşımı da ülkelerin iç siyasi sorunlarına karışmama prensibi ile uyumlu bir
şekilde. Soruna taraf olmaktan çok
sorunu çözmeye odaklı tutumla dengeli bir siyaset yürütüyor. Asya Kalkınma
Bankası önümüzdeki yıllarda Myanmar’ın ekonomik büyümesini % 8 civarında
öngörüyor. Çin’in Myanmar ticaretindeki payı % 40. Çin Myanmar’a avantajlı
krediler ve finansman sağlayarak karşılıklı ticareti artıracak alt yapı
projelerini desteklemeye devam ediyor.
Yeni Ekonomik Girişimler.
Diğer yandan 2013 yılından itibaren öncelik ve önemi artan BCIM
(Bengaldeş-Çin-Hindistan-Myanmar) ekonomik koridorunda Myanmar’ın rolü öne
çıkıyor. Kunming’den Mandalay ve Daka üzerinden Kalküta’ya uzanan bu
enerji-telekom ve nakliyat koridorunda hub ( merkez) olarak Mynamar’ın Mandalay
Şehri seçilmiş durumda. Bu koridoru OBOR’un CPEC- Gwadar/Pakistan - Çin
koridoruna benzetmek mümkün. BCIM koridorunun gelecekte doğu batı arasındaki ticari
trafikte Singapur’un mevcut stratejik önemini zorlayacak bir
duruma geleceğini söylemek yanlış olmayacak. Myanmar, uzaktaki üretim
merkezleri ile ucuz emeği buluşturacak merkezi konumu ile OBOR da ve bölgesel
ekonomik girişimlerde lojistik dengeleri alt üst edecek şekilde kilit bir rol
oynayacaktır. Bu etkileşimde demir yolu ve deniz yolu gibi ucuz ulaşım
araçlarının büyük kolaylık sağlayacağı göz önünde tutulmalıdır. Myanmar, Çin
yardımı ile geliştireceği derin su konteyner merkez limanları ve bu limanlara
entegre hızlı demiryolu ağları ile OBOR’da kilit rol oynayacaktır.
Arakan sorunu bu
gelişmeleri ne derece etkiler? Bu etkilemenin derecesi
Myanmar Hükümetinin kriz menejmanı yeteneğine ve emperyalizmin tuzaklarına
duyarlılığına bağlı. Çin’e yakın durarak ve Müslümanlara yönelik temel haklar
sorununda Çin’in Sincan-Uygur bölgesinde uyguladığı politikaya benzer
uygulamalarla sorunu kontrol altına almaya çabalaması gerekir. Diğer yandan
tarihsel derinliği olan bir sorunun güncel stratejik çıkarlar uğruna, ABD’nin
yakın müttefiki Suudi Arabistan destekli terör örgütleri üzerinden, bölgeye
refah ve zenginlik getirecek OBOR gibi projelerin önlenmesinde kullanılmasından,
Avrasya’da başta Türkiye olmak üzere her ülkenin ders çıkarması gerekir.
Türkiye Arakan olaylarının insani boyutu ile
jeopolitik kırılma yaratma potansiyelini
dengeleyecek dikkat ve özenle hareket etmelidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder